Comfortabel op weg naar de afgrond

Luisteren naar de echo van wat je zelf denkt of weet, is comfortabel en voelt heel veilig, maar maakt je doof en blind voor wat er om je heen aan het gebeuren is en leidt tot enorme blunders.

De New Coke product-lancering van Coca-cola is typerend voor de gevolgen van zo'n leiderschapsbubbel. Pepsi groeide in 1985 ten koste van Coca-Cola. Om marktaandeel terug te veroveren, besloot het top-management, op basis van blinde smaaktesten, een nieuw product te lanceren: ‘New Coke’. Binnen de organisatie uitten medewerkers hun ernstige zorgen over de nieuwe formule, omdat zij wisten dat consumenten een emotionele band hadden met het originele Coca-Cola-product. Maar de beslissers besloten die geluiden te negeren. Resultaat? Een enorme mislukking: binnen een paar maanden moest de hele introductie teruggedraaid worden. Ten koste van vele miljoenen dollars verlies. 
                     
Ook onze eigen politiek kan er wat van, met plannen die in Den Haag bedacht worden en dan in de uitvoering helemaal spaak lopen. Waarbij de waarschuwingen van bijvoorbeeld de Belastingdienst of de gemeentes over de uitvoerbaarheid keer op keer genegeerd worden


Bubbling

Self-fulfilling prophecy is een ernstige kwaal van de top van organisaties. Veel directeuren en managers zitten in een ‘bubbel’: van overleggen met elkaar,  het ontmoeten van gelijkgestemden in hun netwerkclubjes, tot aan het lezen van berichten van soortgenoten op LinkedIn. Keer op keer worden gelijksoortige ervaringen en verhalen gedeeld, met steeds dezelfde type oplossingen of keuzes.

Ook extern ingehuurde kennis en expertise is van het type ‘De nieuwe kleren van de keizer’. Consultants bewijzen vaak lippendienst aan de opdrachtgever en adviseren op basis van ervaringen met vergelijkbare organisaties, uit gesprekken met beslissers en in dezelfde top-down dynamiek. Dat levert geen tegengeluid op. Ook de persoonlijke ontwikkeling vindt in de regel plaats met mensen in dezelfde fase van ontwikkeling, vergelijkbare functieniveaus en met bekende coaches.


The road less traveled

Deze leiderschapsbubbel is comfortabel en vertrouwd. Het is echter ook een enorme valkuil. Door steeds in dezelfde cirkel te opereren, wordt de kans gemist om frisse inzichten, nieuwe perspectieven en innovatieve ideeën te ontdekken. En daarmee dus ook de kans om te onderscheiden en beter te worden dan de concurrentie. De metafoor ‘Two roads diverged in the wood, I took the one less traveled’ van Robert Frost is een belangrijke aansporing bij het maken van keuzes om niet steeds op de automatische piloot de gebaande weg te kiezen.


Buiten je bubbel

Als je eenmaal door hebt wat de enorme valkuil van een referentiekader van gelijkgestemden is, is het eenvoudig om verder te kijken en je bubbel te breken. Daar hoef je zelfs niet ver voor te gaan. Integendeel! De mogelijkheden voor het verruimen van je geest liggen verrassend dichtbij: binnen je eigen organisatie, bij de eigen medewerkers.

Medewerkers hebben een uniek perspectief dat van onschatbare waarde is voor leidinggevenden. Een enorme bron van inzichten, ervaringen en kennis, zo voor het oprapen. Met een hele hoge doelgerichtheid, omdat deze expertise vanuit de realiteit groeit, door operationele uitdagingen, door onderlinge samenwerking, door contacten met klanten en leveranciers, door het gebruik van systemen of machines.


Wat wil je: veilig? Of vooruit?

Gebaande wegen bieden zekerheid en voorspelbaarheid. Ze leiden alleen wel naar de afgrond, vroeg of laat. Kiezen voor de ‘Road less traveled’ van de bottom-up stroom, is moediger en ingewikkelder. En toch, organisaties die deze weg kiezen, komen er veel beter voor te staan: met het oog de manier waarop de carrière bezien wordt en de noodzaak om als organisatie veel flexibeler te worden.

Op de tweede plaats, als je vanuit een nieuw initiatief een korte blik vooruit werpt, zie je dat de medewerkers op de werkvloer direct mee te maken krijgen met een verandertraject. Als zo’n traject dan niet zo soepel loopt, beroepen beslissers zich op gebrek aan draagvlak, capaciteiten of zelfs onwil bij de medewerkers. Het ligt nooit aan het plan. Wil je een verandering wel succesvol doorvoeren, dan is het veel doelmatiger om niet alleen je plan vorm te geven vanuit alle beschikbare kennis, als ook de medewerkers vanaf het begin betrokken te laten zijn bij de richting en de uitvoering.

Loop je dan het risico op een kakofonie aan verschillende geluiden? Dat valt in de praktijk heel erg mee, omdat iedereen binnen dezelfde organisatie werkt, met dezelfde klanten, partners en systemen. Dus hoe groot zal de variatie zijn? Terwijl de input van medewerkers een veel scherper zicht biedt op de werkelijke uitdagingen van de organisatie, zoals zichtbaar gemaakt met de Iceberg of Ignorance van Sidney Yoshida.


Wie durft?

Het breken van de bubbel is dan wel noodzakelijk en ligt dichterbij dan velen denken, de organisatie dient wel een aantal maatregelen te nemen:

• Een veilige omgeving is een randvoorwaarde voor medewerkers om hun mening te geven. Ze moeten zeker weten dat er geen represailles volgen op het uiten van kritiek of geven van feedback;
• Leidinggevenden moeten echt open staan voor feedback, zelfs (vooral!) als het niet is wat ze willen horen. Want weinig is kwalijker dan luisteren en er vervolgens niets mee doen;
• Biedt een vaste, transparante aanpak en platform voor het geven van feedback en het delen van suggesties en ideeën, zodat iedereen betrokken is en actief bijdraagt aan verandering.

Met het bewust doorbreken van de leiderschapsbubbel en het omarmen van de waardevolle inzichten van medewerkers, kunnen organisaties zichzelf verrijken met nieuwe ideeën en perspectieven. Dit vergroot niet alleen de betrokkenheid van medewerkers, maar draagt ook bij aan betere besluitvorming en innovatie.

Tegengeluid is niet iets om te vrezen, maar een kans om vooruit te komen. Dus, breek je bubbel open en ontdek de rijkdom van perspectieven die binnen handbereik liggen!

Michiel Dietvorst - We leven in een wereld waar we een enorm potentieel onbenut laten. Voor de uitdagingen die voor ons liggen, of die nu op het gebied van duurzaamheid, inclusiviteit, circulariteit of de organisatie liggen, is de oplossing voorhanden. In de ideeën die we allemaal hebben. Maar dan wel als we ze delen, verrijken en uitvoeren! Ik sta voor een wereld waar alle denkkracht en daadkracht gemobiliseerd worden. Want het combineren van inspiratie, ervaring, expertise, inzichten, power-to-execute en uitvoering, brengt ons richting concrete successen. Zo doet iedereen mee, draagt bij, is intrinsiek gemotiveerd, groeit en wordt trots.

Deze blog is ook gepubliceerd op 21 augustus 2023 door het New Financial Forum